همشهری-نیلوفر ذوالفقاری: این روزها که با شروع پاییز، نگرانی درباره ویروس‌های فصل روز به روز بیشتر می‌شود، توصیه‌های مختلفی هم برای پیشگیری از ابتلا به بیماری منتشر می‌شود. یکی از مهمترین توصیه‌ها، ضدعفونی کردن دست‌ها، سطوح مختلف و از بین بردن میکروب‌ها و ویروس‌هاست. اینکه چند نوع ماده ضدعفونی وجود دارد، هر کدام به چه کار می‌آید و چه طور می‌توانیم بعضی از انواع آن را در خانه درست کنیم، موضوع این گزارش است.
ضدعفونی‌کننده چیست؟
مواد ضدعفونی کننده دستهای از مواد شیمیایی هستند که با اثر بر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، اسپور باکتری‌ها و سایر اورگانیسم‌ها، آنها را از بین می‌برند یا از رشد آنها جلوگیری می‌کنند. مواد ضدعفونی‌کننده‌ای را که برای سطح پوست و بدن و در بافت‌های زنده استفاده می‌شوند، ضدعفونی‌کننده (Antiseptic) می‌نامند. مواد ضدعفونی‌کننده ابزار، وسایل، لباس‌ها، کاشی‌ها، وان حمام، دستشویی و حمام را هم گندزدا (Disinfection) می‌نامند. استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها برای تأمین سلامتی بسیار ضروری است و از عوامل مهم پیشگیری از بیماری‌ها، به خصوص بیماری‌های مسری است. طبقه بندی کلی گندزداها و ضدعفونی کننده‌ها به این ترتیب است : ضدعفونی کننده‌های سطح بالا، ضدعفونی کننده‌های سطح متوسط و ضدعفونی کننده‌های سطح پایین.
الکلها، در دسترس‌ترین ضدعفونی‌کننده‌ها
الکل ماده‌ای است که بازدارنده فعالیت ارگانیسم‌ها از روی بافت‌های زنده است. معمولا ضدعفونی‌کننده‌ها را می‌توان به ۷ گروه اصلی تقسیم‌بندی کرد که عبارتند از: فنلها، الکلها، هالوژنها، آلدئیدها، عوامل اکسیدکننده، قطرانهای زغال سنگ و ترکیبات چهارتایی آمونیاک. الکلها در صورت وجود مواد آلی، فعالیت محدودی دارند، علیه باکتری‌ها و قارچ‌ها فعالیت چشمگیری ندارند، برای اینکه مؤثر واقع شوند باید با غلظت ۷۵ تا ۹۰ درصد استفاده شوند. به دلیل وجود ویژگی تبخیر، فعالیت پس مانده‌هایشان محدود است و برای ضدعفونی کردن وسایل و سایر ملزومات کوچک، ماده بسیار مناسبی هستند. الکلها فعالیت میکروب‌کشی وسیعی دارند، فاقد خاصیت خورندگی هستند ولی شعله‌ور می‌شوند. بهترین غلظت مورد استفاده برای عمل ضدعفونی ۷۰% بوده و غلظت‌های بیشتر از ۹۰% و کمتر از ۵۰% به طور قابل توجهی فاقد اثر ضدعفونی کننده هستند. الکلها بهترین ماده ضدعفونی کننده برای استفاده در سطوح تمیز هستند و خاصیت تحریک‌پذیری و خورندگی فلزات ندارند.
ضدعفونی‌کننده‌های خانگی دست
متخصصان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها معتقدند که برای داشتن دستهای کاملا تمیز باید آنها را چند بار در روز با آب و صابون بشویید. توجه اگر آب و صابون در دسترس نیست، محلول ضدعفونی کننده دست تهیه شده بر پایه الکل بهترین گزینه است. این در حالی است که محلول‌های موجود در بازار معمولا حاوی مواد سمی هستند و ممکن است برای بدن مضر باشند. پس راه‌حل چیست؟ راه‌حل استفاده از دستورالعمل‌های خانگی برای تهیه محلول ضدعفونی‌کننده دست است. به کمک این راه حل می‌توانید یک محلول ضدعفونی‌کننده دست غیرسمی و بدون ضرر درست کنید. در این محلول از الکل استفاده شده است که خواص ضد میکروبی دارد. روغن ویتامین E موجود در آن هم یک عامل مرطوب کننده است که خشکی ایجاد شده توسط الکل را از بین می‌برد. البته می‌توانید از گلیسیرین گیاهی به جای روغن ویتامین E استفاده کنید. ژل آلوئه‌ورا هم یک عامل ضد باکتری بسیار موثر است که در عین حال پوست را مرطوب می‌کند. اسانس درخت چای، دارچین، گل میخک، رزماری و اسانس اوکالیپتوس از دیگر مواد اولیه این محلول هستند که همگی خواص ضد میکروبی دارند. این اسانس‌ها عطر خاصی هم به محلول می‌دهند. ۲ قاشق غذاخوری الکل و یک فنجان آب مقطر را درون کاسه بریزید. ۱ قاشق غذاخوری ژل آلوئه‌ورا را به آن اضافه کنید. نصف قاشق چای خوری روغن ویتامین E، حدود ۱۰ قطره روغن درخت چای و ۱۰ قطره اسانس دارچین را به مواد اضافه کرده و خوب مخلوط کنید. از هر کدام از اسانس های گل میخک، رزماری و اوکالیپتوس نیز ۵ قطره به مواد اضافه کنید. تمام مواد را با هم مخلوط کنید. با استفاده از قیف، مخلوط را درون بطری اسپری بریزید. قبل از هر بار استفاده بطری را تکان دهید.
سرکه برای سطوح
سرکه یکی از بهترین تمیزکننده‌های طبیعی است که علاوه بر تمیزکاری، ضدعفونی کننده هم هست بدون آن که خطر جانبی داشته باشد. بعضی‌ها بویش را دوست ندارند ولی تمیزکننده ای بی خطرتر و موثرتر از سرکه پیدا نمی‌کنید. سرکه جرم‌ها و کثیفی‌ها را بدون نیاز به سابیدن از سطح اشیا پاک می‌کند و به دلیل خاصیت ضدعفونی‌کننده مدت‌ها سطح را تمیز و عاری از میکروب نگه می‌دارد بدون آن که به دست، دستگاه تنفس و سطوح لطمه بزند. می‌توانید برای رفع بوی سرکه، پوست یک پرتقال را رنده کنید و در یک ظرف روی آن سرکه بریزید و اجازه بدهید ۲ هفته بماند. بعد از ۲ هفته بوی خوش پرتقال در سرکه نفوذ می‌کند و به جای بوی سرکه بیشتر رایحه خوش مرکبات را حس می‌کنید. به جای پرتقال از پوست لیموترش، گریپ فروت، نارنگی یا دیگر مرکباتی که دوست دارید هم می‌توانید استفاده کنید. بعد از ۲ هفته سرکه را صاف کنید و با آب مخلوط کرده و در یک آپ پاش بریزید. با یک دستمال میکروفایبر به راحتی اشیا خانه را گردگیری و همزمان ضدعفونی کنید.
تمیز کننده خانگی همه‌کاره
اگر می‌خواهید یک تمیزکننده و ضدعفونی کننده و جرم برنده همه‌کاره داشته باشید، می‌توانید یک بطری آبپاش را برای این کار در نظر بگیرید. نصف آن را آب بریزید، نصف دیگر را آن را نصف سرکه و نصف الکل بریزید. می‌توانید از سرکه و الکل سفید یا رنگی استفاده کنید. این ترکیب به جز چوب برای همه وسایل خانه، سطوح آشپزخانه، فر گاز، شیشه‌ها، سرامیک، کاغذ دیواری‌های قابل شست و شو، و دیوارها و سایر لوازم خانه به راحتی می‌تواند استفاده شود، بدون آن که نگران خراب شدن وسایل باشید. در عین حال خانه‌ای عاری از میکرب و گرد و غبار خواهید داشت. قبل از شروع اسپری کردن مواد ضدعفونی، سطح موردنظر را تمیز کنید تا خاکی یا چرب نباشد. بهتر است بعد از اسپری کردن ماده ضدعفونی‌کننده، چند دقیقه صبر کنید تا محلول روی سطح باقی بماند.
وایتکس، محلول آشنای تمیزکاری
کلر ۱ درصد یا همان وایتکس (آب ژاول) برای ضدعفونی کردن سطوح بسیار کارساز است. برای این کار ابتدا یک بطری یا ظرف مناسب برای درست کردن محلول تهیه کنید. سپس ۱ پیمانه وایتکس در ظرف یا بطری بریزید. ۵ پیمانه آب سرد به آن اضافه کنید. ابتدا گرد و غبار روی سطوح را پاک کنید سپس یک دستمال تمیز را با آن محلول ضد عفونی کننده آغشته کنید. دستمال را در ظرف فشار دهید تا اضافی محلول گرفته شود. سپس دستمال را به صورت رفت (نه رفت و برگشت) روی سطوح بمالید. دستمال را با آب و وایتکس جداگانه بشویید و دوباره این کار را برای سطوح دیگر تکرار کنید. یادتان باشد رطوبت ناشی از محلول روی سطوح خود به خود باید خشک شود پس آن را با دستمال دیگری خشک نکنید. یک نکته دیگر اینکه آب مورد استفاده برای درست کردن این محلول حتما باید آب سرد باشد چون کلر در آب گرم از بین می‌رود و اثرش را از دست می‌دهد. مدت زمان لازم برای ماندن این محلول روی سطوح ۱۰ دقیقه است. این کار را در هنگام اپیدمی بیماری‌های ویروسی مثل آنفولانزا و البته انواع ویروس سرماخوردگی تکرار کنید. علاوه بر این وسایلی مثل گوشی موبایل، کاور گوشی موبایل، سوییچ ماشین، عینک، کارت بانکی و سایر وسایلی که در مکان‌های عمومی معمولا روی سطوح آلوده می‌گذارید را باید روزانه با یک ضدعفونی کننده عادی با حداقل ۶۰ درصد الکل ضدعفونی کنید.
دستمال ضدعفونی‌کننده
اگر می‌خواهید به جای اسپری ضدعفونی‌کننده، دستمال آن را درست کنید، ۱ قسمت آب، ۱ قسمت سرکه و ۵ تا ۱۵ قطره عصاره‌ای که بوی آن را می‌پسندید تهیه کنید. این محلول را در ظرفی دردار گذاشته و ۱۵ تا ۲۰ تکه پارچه را داخل آن بگذارید و در ظرف را ببندید. دستمال‌ها باید در محلول غوطه‌ور باشند. ظرف را در کابینت نگهداری کنید. برای استفاده از دستمال‌ها، یکی از آنها را برداشته، آب اضافی آن را بگیرید و روی سطح موردنظر بکشید.
میکروب‌کشی میوه‌ها و سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات می‌توانند در صورت آلودگی، باعث بروز بیماری‌ها و عفونت‌هایی شوند که سیستم ایمنی بدن شما را دچار آسیب می‌کند. این محصولات را می‌توان با بعضی ترکیبات خانگی میکروب‌کشی کنید. جوش شیرین و آب لیمو هر دو خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارند و در تماس با یکدیگر واکنش‌هایی نشان می‌دهند که منجر به از بین بردن آلودگی‌ها خواهند شد. ۱ قاشق آب لیمو ترش را همراه با ۲ قاشق جوش شیرین مخلوط کرده و داخل ظرف آب سرد بریزید و اجازه دهید بر روی مواد خوراکی شما باقی بمانند. بعد آنها را خوب بشویید.
ضدعفونی کردن لباس‌ها با محلول خانگی
سفید کننده ماده شیمیایی مفیدی است که برای پاک کردن لکه‌ها از روی لباس‌های سفید یا ضدعفونی و گندزدایی لباس‌ها و حتی تمیز کردن سطوح حمام و سرویس بهداشتی استفاده می‌شوند. اما هستند افرادی که به دلایل مختلف از ماده شیمیایی استفاده نمی‌کنند. می‌توان نوع خانگی چنین محلولی را هم تهیه کرد. ۱۲ فنجان آب، یک چهارم فنجان آب لیمو و ۱ فنجان آب اکسیژنه را خوب با هم ترکیب کنید. برای استفاده به عنوان پاک‌کننده خانگی و شستشوی سطوح، محلول را به ظرف اسپری‌دار انتقال دهید. برای ضدعفونی کردن لباس‌ها در هر بار شستشو، ۲ فنجان از محلول را به آب لباسشویی اضافه کنید.
ضدعفونی کردن اسباب‌بازی‌ها
سیستم ایمنی بدن کودکان آسیب‌پذیرتر از بزرگسالان است به همین دلیل بیشتر از بقیه باید مراقب آنها بود. بچه‌ها با لمس کردن و مزه کردن محیط اطراف خود شروع به شناخت و بررسی وسایل می‌کنند و نزدیکترین وسایل به کودک اسباب‌بازی‌هایش است. برای ضدعفونی کردن اسباب بازی‌های پلاستیکی آنها را با آب داغ و صابون شستشو دهید و یا در صورتی که جنسشان کاملا پلاستیکی و از نوع فشرده است بهترین روش، استفاده از ماشین ظرف‌شویی است. می‌توانید اسباب بازی‌ها را درون یک کیسه پارچه‌ای قرار داده، سپس آرام ترین دور چرخش را انتخاب کنید و در انتها اجازه دهید تا خشک شوند. برای تمیز کردن بخش‌های کوچک از یک مسواک و برای شکاف‌های اسباب بازی از خلال دندان استفاده کنید. کتاب‌ها و وسایل لاستیکی را می‌توان با استفاده از پارچه مرطوب‌شده با مخلوط مساوی از سرکه سفید و آب یا آب صابون رقیق شده تمیز کرد.
نظر شما